Ralli İşi Zevkli İş

Yazar: Barış Bilen Vural

19-26 Ağustos tarihlerinde toplam sekiz tam gün süren, İzmir’den başlayıp, Aydın, Denizli, Konya, Karaman, Nevşehir, Sivas ve Tokat illeri dahil 19 ili geçerek Samsun’da biten, toplam 2800 KM uzunluğundaki Transanatolia rallisi bitti ve bu ralli motosiklet raid kategorisinde birinci olan bana tahminlerimin çok ötesinde hayat ile ilgili dersler verdi.

Ralli bize ne anlatır?

Ralliden birkaç hafta önce Antalya da yine ralliye katılacak başka bir arkadaşım ile oturuyoruz, genel olarak konu rallinin ne kadar güzel bir şey olduğu üzerine:

Abi şimdi bu ralli işi zor diyorlar?
    + Yok be oğlum, ne alakası var, çok zevkli,
Tamam da ben hiç bilmiyorum bu işleri, ilk defa katılacağım ama ben?
    + Ralli işi zevkli iş. Sen halledersin, aslansın, canavarsın, rallide on kaplan gücünde olacaksın sen hiç merak etme gelsen bak çok süper bir ortam var.
Abi sıkıntı olmasın iki yüz kilo makine ile? Gerçek anlamdaki ralli makineleri bunun tam yarısı ağırlığında…
    + Halledersin sen onu……

Bu gaz verici konuşmadan tam üç hafta sonra rallinin ilk gününde sahne şu; Yaklaşık 400 km arazi asfalt karışık yol yaptıktan sonra ilk defa kullandığım yol kitabında (“Road Book”) halen kamp alanına araziden 113 km yolum kaldığını kafam kadar kayaların üzerinden şansa dik bir yamaçtan aşağı inerken okuyorum. Kenara çekiyorum, derin bir nefes alıyorum ve farkediyorum ki aslında ralli denilen bu iş fena halde hayata benzemekte ve aslında hayat ile çok örtüşüyor. Her ikisinde de bir hedef var, bir zamanınız var, belli miktarda kaynağınız var. Üstelik ikisinde de yolda işler çok fena saçmalayabilir, bazen yolunuzu kaybedebilir, bazen de diğer yarışmacılar tarafından geçilebilirsiniz. Herşeye rağmen önemli olan etabı tamamlamak ve son noktaya ulaşmak. Böyle benzerlikler olunca kendi öğrendiklerimi not almak istedim ve aşağıdakileriilerideki kendim için yazdım ancak fark ettim ki belki paylaşsam daha iyi olacak. Sözün özü ben bu bir haftada bu ralliden şunları öğrendim;

Rallide ve hayatta endişelenmeyin, nefes alıyorsanız her şey yolunda demektir. Her ikisinde de yani hayatta ve rallide birçok değişken vardır, bunların bir kısmını kontrol edebilir, bazılarını edemezsiniz. Her ikisinde de değiştirmediğiniz değişkenler için canınızı boşuna sıkmayın, bu önünüze bakmayı zorlaştırır, enerjinizi bitirir. Yol notu taşıyıcısı kırılıp gün bittiğinde, işten atıldığınızda veya sevgilinizi sizi terk ettiğinde endişelenmeyin. Bu işin yarını da var. Üzülmeyin demiyorum. Sadece yarının yeni bir etap içerdiğinin farkında olun.

Rallide ve hayatta işler çok fena ters gidebilir, bunların en kötüsü pusulasız kalmak ve yönünüzü kaybetmektir. Endişelenmeyin. Pusulayı kaybettiğinizde yola yavaş yavaş geri dönün. Çok alkol alabilir, kendinizi farklı şeylerle uyuşturabilir, türlü bağımlılıklar yaratabilir veya herhangi birşeyin fanatizmine dalmış olabilirsiniz. Sıkıntı yok. Yolu kaybetmek utanılacak bir şey değildir. İstisnasız tüm insanlar (yarışmacılar) bunu yaşar. Sadece yoldan çıktığınızı önce kabul edin, inat etmeyin, yanlış yolu zorlamayın. Yavaşlayın, bir nefes alın. Yola geri dönmek için kafanızda bir plan yapın, bir anda yola dönemeyebilirsiniz, bu sapma miktarınıza göre değişir. Yolu bulduğunuzu etrafa baktığınızda anlayacaksınız. Yol değil siz sapıttınız. O yüzden geri döndüğünüzde endişelenmeyin yol orada olacak ve iç sesiniz doğru yola girdiğinizi işaretlere bakarak size söyleyecek.

Hayatta ve rallide efendi olun, hakemlere, sağlık ekiplerine, oteldeki komiye, bivakta ki tuvalet temizleyen çocuğa iyi davranın. Önünde sonunda onlar da senin gibi anası babası olan, kendine has hayatı olan insanlardır ve onlara iyi davranırsan, üç gün sonra enerjinin en dipte olduğu noktada, sabah 06:10’da o çocuktan güzel bir gülümsemeli günaydın alır, o hakem tamamen biten sırt çantana 110 kmlik etap öncesi bir buçuk litre su koyar, erken gelirsen pite girmemen için uyarır, oteldeki komi sabah elin kolun tutmazken çantanı otelden bivaka taşır, yani yaydığın enerji rallide ve hayatta aynen sana (belli bir süre sonra) geri döner. Efendi olursanız kaybetseniz bile kazanırsınız.

Organizasyon ekibine saygı gösterin. Farkında olmadığınız beş yüz farklı konu ile aynı anda ilgileniyor olduklarından emin olun. Yol notunu bulamamanız probleminizin, henüz haberinizin bile olmadığı bir yarışmacının etapta kalmasından sonra geldiğini bilin.

Rakiplere hayatta ve rallide saygılı olun, onlar gerçekte rakibiniz değil aynı sektörde ki yada etaptaki iş ortaklarınızdır. Emeklerine saygı gösterirseniz çamurlaşma olasılıkları oldukça düşer. Zaman içerisinde açık, dürüst tavrınızı öğrenirler ve sizinle çalışmak isterler. Saygı gösterirseniz bunu pilotlar ve arkadaşlar anlarlar. Günü geldiğinde kenara çektiğinizde o sizde olmayan bir yudum fantayı durup verirler. Bu fark bazen dünyaları değiştirir, bana güvenin.

Engellere takılmayın, hayatta ve rallide elli bin değişik problem ile karşılaşacaksınız. Buradaki temel kural zaman zaman sulu sepken zaman zaman ite kaka ilerlemektir. 7 günlük bu rallide 4 kere kilometre sayacım bozuldu (ve başa gelecek en kötü olaylardan biridir), 2 kere hava filtrem tıkandı, benzini hortumla depodan çekip hava filtresini temizleyip ilerledim. Bir kere yol notu tutucusu kırıldı ve günün geri kalanı yandı. Nevşehir sanayide kaynak yaptırdım. Bir kere trafik polisi tarafından durdurulup ceza kesildi. Bir kere arka iç lastiğim yarıldı. Bir kere motorum yağsız kaldı ve ilerlemeyecek şekildeyken ormancıdan yağ satın alıp devam ettim. Her biri yarım saatten uzun süren problemlerdi. Bazı günler eve ulaşmak zordur ama akşam bivakta yatmak için ilerlemeniz gerekir. Endişelenmeyin. Problemi çözün ve hayatınıza devam edin.

Ralli ve hayatta muhtemelen yorulacaksınız, içinizden bırakmanız gerektiğinizi söyleyen sesler yükselecek. Endişelenmeyin. Herşey yolunda. Bırakmak için bahane üretmeyi de bırakın. Sadece fiziksel değil zihinsel bir mücadele içinde olacaksınız. Kafanızda bu sesi bir kâğıt parçasına yazın, sonra onu yanan bir sobanın içine atın. Devam edin… Onlar gerçekler değil sesler. Siz o seslerden çok daha güçlüsünüz. Siz seslerin sahibisiniz, onlar sizin değil. İstediğiniz an o sesleri değiştirebilirsiniz.

Kendinizi diğer insanlar (ralliciler) ile kıyaslamayın. Sizden daha iyi ya da kötü olabilirler. On beşinci rallileri yada ilk rallileri olabilir. Bambaşka bir hayattan geliyor olabilirler. Mutsuzluğa giden otoban kıyastır. Hem kendinizi hem ekibinizi başkalarıyla kıyaslamayın. Siz sizsiniz, onlarda onlar. Vücudunuzu dinleyin. Hayatta ve ralli de yorulmak gayet normaldir, insanız, yorulduğunuzda vites düşürün ama yavaş bile olsa durmayın ve devam edin, bir süre sonra vücudunuz gösterdiğiniz saygıya cevap verecektir.

Endişelenmeyin demiş miydim? Ralliciler genelde eğitimli insanlardır, ve eğitimli insanların en büyük problemi olan endişeyi çokça taşırlar. Gergin ortamı daha da germeyin, bu problemlere mercek etkisi yaratır. El ayak şiş, motor bozuk, kemiklerin ağrıyorken espriyi patlatın: “ Ralli işi zevkli iş!”

Rallide de hayatta da çok eşyaya ihtiyacınız yok. Hatta tam tersine ne kadar eşyanız varsa değişken miktarı o kadar çok olur ve ilginiz dağılır. Doğru formülü yakalamakta daha fazla zorlanırsınız. Yapmayın. Az miktarda ama çalışacağı ve yanınız da olması çok daha kesin olan arkadaş ve eşya ile hayata ile devam edin. Daha hızlı ilerlersiniz. 5000 takipçiye, 250 tshirt’e, 6 takım lastiğe ihtiyacınız yok! Bunlar sadece sizi yorar. 3 dostunuz, 2 tshirt, 2 takım doğru lastikle dünyaları yaparsınız.

Rallide ve hayatta adım atarken yarını ve ötesini düşünün. Bu ralliyi yada işi bitirmek için sizin bir sonraki işinizi etkileyecek riskler almayın. Risk yönetiminde altın kural yüzde seksendir. Finansal limitinizin, zihinsel limitinizin, fiziksel limitinizin, hız limitinizin yüzde seksenini aşmayın, kaza yaparsanız toparlamak daha fazla efor ve zaman ister. Makinanızın ve ekibinizin limitlerini bilmek önemlidir. Bunun ötesine geçtiğinizde genel müdür ve sürücü olarak başınıza işler geleceğine emin olun. İnsanlardan ve araçlarınızdan onların yapamayacağı işler istemeyin, konuyu patlatmayın, unutmayın; Önemli olan ilerlemektir. Ekipmana, insana hep kulak verin. Majör bir problem öncesi bununla ilgili en az sekiz kere size sinyal geldiğini unutmayın. Makineyi ya da ekibi patlatırsanız ilerleyemezsiniz. Endişelenmeyin, akışa güvenin, her şey yolunda. Birkaç kelimede ralli öncesi ve sırasında faydalı olabilecek aksiyonları deneyimlerimle birlikte kısaca aktarmak istiyorum.

Ralli hazırlıkları

Öncelikle ne kadar önce kayıt olursanız iyi. Hem erken kayıta indirim imkanı var. http://www.transanatolia.com/ adresindeki formu doldurursanız eğer sizinle iletişime geçiliyor. Ne kadar erken kayıt o kadar iyi. Çünkü size kurtarma cihazından, ralli ile ilgili bilgilere kadar bir çok doküman gönderilecek, bunları okumak, anlamak ve sindirmek için özellikle ilk defa katılıyorsanız vaktiniz olur.

Mekanik olarak aracın hazırlığı önemli, motosikletler için yeni bir ön arka takım ile yarışa başlamak akıllıca. Temiz hava filtresi, sıfır motor yağı yine akıllıca seçimler. Bu arada yanınıza mutlaka yedek bir çift dış lastik, bir çift iç lastik, ön ve arka fren balatası almayı unutmayın.

Yanınıza kafa lambası, uyku tulumu ve mat alın. Çadır ve kamp ocağı gibi malzemelere ise ihtiyacınız yok. Zaten bivak dediğimiz gece kaldığımız yerde büyük çadırlar kuruluyor. Bir hafta tatile gidiyor gibi yanınıza kıyafet alın, fazlaca bir eşyaya ihtiyacınız yok, hepsi ralli de taşınırken ele yapışıyor. Ben birkaç parça t-shirt, iç çamaşırı, polar, sort ve tek bir kot ile zorlanmadan ralliyi tamamladım. Bu fiziksel hazırlıkların yanında aslında en önemli hazırlıklardan biri de zihinsel hazırlık. Yani bu işin zor geçeceğine kendinizi hazırlamanız lazım. Ancak kararlılıkla bitmeyecek, üstesinden gelinmeyecek bir şey değil.

Mekanik olarak bazı temel bilgilerin ralli öncesinde öğrenilmesinde fayda var, nasıl motor yağı ve hava filtresi temizlenir, küçük bir problemle karşılaşıldığında bu nasıl çözülür gibi.

Mümkünse biraz dayanıklılık ile ilgili sporlar ile ralliden bir müddet önce ilgilenilebilir. Ben yapmadım ama yapmadığımı her gün hissettim.

Ralli esnasında Yol notu (“Road Book”) denilen vasıta ile ilerleniyor. (Bakınız üstteki resim). Bunu motosiklete takmak bir iş. O nedenle mekanik olarak bu konuda destek alınmasında fayda var. Ben son güne bu işi bırakarak tam bir acemilik gösterdim. Makineyi yarıştan birkaç gün önce muhakkak tamamlamak gerekiyor, yoksa son gün sıcak saatler yaşanıyor.

Güzel bir takım çantası taşıyın, rallide emin olun kullanacaksınız.

Ralli esnasında

İyi haber, çok miktarda sağlık çalışanı ve güvenlik sizin için çalışıyor. 80 yarışmacıya 120 görevli destek oluyor, bu nedenle rallide endişesiz bir şekilde ilerleyebileceğinize emin olabilirsiniz.

İki değişik etap var, süre tutulan yarış etapları veya belli bir sürede bitirmeniz gereken etaplar. Süre tutulan etaplarda en kısa zamanı yapmak hedef. Belli bir sürede bitirmeniz gereken etaplarda ise tam istenilen saatte gelinmesi yeterli. Bir etabı ya da günü tamamlayamazsanız dert etmeyin, bivaka ulaşmaya çalışın, mekanik desteğiniz makinenizi toparladığında yarın yeni etaba başlayabilirsiniz, İlk günlerde daha yavaş, ilerledikçe artan bir tempo mantıklı bir strateji olabilir. Eğer profesyonel bir sporcu değilseniz sıklıkla günlük 12-14 saatlik bir arazi sürüşü yapmanız çok muhtemel değildir. Yavaş başlayın, bırakın vücudunuz ve zihniniz hızınızı günler geçtikçe ayarlasın. Ne kadar iyi hazırlanırsanız hazırlanın bazı mekanik aksaklıklar oluşabilir. Mesela: Yol notunun kilometre sayacı bozulabilir veya pili bitebilir. Benim dört kere başıma geldi. Telaş yok. Kilometre sayacını sökün, pilini çıkarın, yerine geri takın, aynen çalışır. Hava filtrem özel bir markaydı ve maalesef yol için olan versiyon olduğunu rallide fark ettim. İki kere tıkandı. Telaş yok. Hava filtresini sökün, depodan çektiğiniz benzin ile temizleyin ve devam edin. Arka lastik yarılabilir, telaş yok, etabı tamamlayın, en yakın yerleşim yerine inip yanınızdaki iç lastiği taktırın. Arada bir motor yağınızı kontrol edin. Bir su geçişinde lastiği kayalara takıp çıkarana kadar yarım saat motoru zorladım. Meğer yağı bitmiş. Önce geçen yarışmacılardan birinden yarım litre yağ aldım, daha sonra geçen ormancıdan 4 zamanlı başka bir motor yağı buldum bir litre. Beni kampa kadar götürdü.

Gördüğünüz gibi sabah çıkıp akşam vardığınız etaplar olabileceği gibi hiç akla hayale gelmeyecek aksaklıklar olabilir, iyi haber ise şu, motor hareket edemeyecek şekilde bozulabilir, bu normal, yardım ekipleri bunun için var, ondan fazla kurtarma ekibi bir problem olduğunda size yardım etmek için etapta olacak.

Şimdilik benden bu kadar, belki bir turda motosiklet seçimleri ile ilgili yazarım…