Seyahatlerde Can Ve Mal Güvenliği

Türkiye motosikleti çok sevdi ve her geçen gün daha da fazla seviyor.Motosikletle uzun süreli yurt içi ve yurt dışı seyahatlere çıkanların sayısında gözle görülür bir artış var. Yüzlerce olmasa da,her yıl onlarca motosikletli gezgin, yurt dışında, yollara atıyor kendini…

Bu sene, Avustralya ve Japonya gibi ada ülkeleri de dahil olmak üzere hemen hemen her yerde, Türkiye’den motosikletli bir gezgin vardı. Bu yazıda, sürüş haricinde ve özellikle yurtdışı motosikletli seyahatlerde, can ve mal güvenliği için nelere dikkat etmek gerek, kısaca bunlara değinmek istedim.

Yaz aylarında güneydoğuda, iki gezgin arkadaşımız ne yazık ki yaşamını yitirdi. Küçük tedbirlerle bu durumdan sakınılabilir miydi, bilemiyorum, ama en azından her durumda elimizden gelenin en iyisini yapıp, sonrasını akışa bırakmak gerek diye düşünüyorum.

Doğaya baktığımızda, hayvanlar aleminde en etkili savunma yönteminin gizlenmek olduğunu görüyoruz. Bukalemunlar bunun en güzel örneklerinden… Düşmanlarından gizlenmek ya da avlarının gözüne batmamak için, bulundukları ortamın bitki örtüsüne ya da rengine göre renklerini değiştiriyorlar, bir nevi saklanıyorlar. Benzer şekilde, hareket etmeden hatta nefes bile almadan duranlar, kendini kum, toprak ya da suyun içine gömenler var. Amaç belli; gizlenerek, dikkat çekmeyerek düşmanları ile fiziksel bir mücadeleye girmekten kaçınmak. Bir diğer yöntem de; güçlü görünerek ya da güçlü olarak kötü niyetle yaklaşmak isteyenleri caydırmak. Silahlı kuvvetlerin zaman zaman yaptığı ve basında da geniş yer verilen tatbikatlarda da amaç budur aslında; düşmanlara gözdağı vererek ‘bana bulaşma’ mesajını vermek. Biz de seyahat ederken, gerektiğinde güçlü görünerek gerektiğinde gizlenerek kendimizi bazı risklerden uzak tutabiliriz.

Niyeti kötü olan biriyle eğer bir şekilde karşılaşırsanız ve kafasına size zarar vermeyi taktıysa, çok fazla bir şansınız olmayabilir. Ancak durum buraya gelene kadar yapılacak pek çok şey var. Azınlıkta da olsa kötü niyetli insanlar, canımıza ya da malımıza göz koyabilecek insanlar var diye, seyahat etmekten vazgeçecek değiliz herhalde, değil mi?

Öncelikle can ve mal güvenliğimiz için de, en az sürüş güvenliğinde olduğu kadar dikkat, özen ve enerji harcamalıyız. Sürüş sırasında risk oluşturabilecek konulara nasıl dikkat ediyorsak, seyahat sırasında da iyi gözlem yapmak, bulunduğumuz ülke ya da şehirdeki riskleri de dikkate alarak ilerlemek yararlı olacaktır. Öncelik tabii ki can güvenliği… Sonra da mal güvenliği; motosiklet başta olmak üzere diğer eşyalarımız, özellikle maddi değeri büyük olan eşyalar.

Motosikletinizi geçici olarak biraz çirkinleştirerek, eski ve yıpranmış bir görünüme sokarak, daha az dikkat çeker hale getirmek güzel bir yöntem. Kendinden yapışkanlı etiketler, mutfak dolaplarının içlerini kaplamak için kullanılan kendinden yapışkanlı kaplama malzemeleri kullanılabilir. Biraz daha abartmak isterseniz folyo ile kaplayabilirsiniz, ancak unutmayın; amaç, çirkinleştirmek! Parça parça dağınık bir şekilde, hatta uyumsuz renk ve şekillerle kaplarsanız daha güzel olur. Kalemle üzerine yazılar yazabilir ya da daha sonra kolaylıkla çıkarabileceğiniz sprey boyaları kullanabilirsiniz. Motosikletiniz ilgi çeken bir marka ise, logolarını da bir şekilde kapatmayı ya da çıkarmayı unutmayın. Motosikletinizi kirli bırakmak, yıkamamak da işe yarayabilir. Eski ve yıpranmış bir motosikleti çalmak isteyebileceklerin sayısı, yeni ve pırıl pırıl bir motosikleti çalmak isteyebileceklerin sayısından daha azdır.

Yepyeni, rengarenk, pahalı ve bilinen markalı kıyafetleri giymekten kaçının. Zengin ve paralı görünmek, bazı durumlarda işe yarayabilir ancak her durumda değil… Hedef olmayın! Bazı yerlerde kolunuza taktığınız, sizin için ucuz ama başkaları için değerli olabilecek bir kol saati bile sorun yaratabilir. Sıradan görünün ve göze batmamaya çalışın. Gözünde güneş gözlüğü olduğu için Venezuela’nın başkenti Karakas’da saldırıya hedef olan bir gezgin ile tanışmıştım. Akıllı telefon, tablet, bilgisayar, fotoğraf makinesi gibi maddi değeri yüksek ve herkesçe bilinen, arzu edilebilecek eşyalarınızı saklamaya, her ortamda çıkarmamaya, kullanmamaya özen gösterin. Kalabalık bir şehir merkezinde harika bir tarihi eserin önünde, çevrenizdekiler fotoğraf makinelerini çantalarından çıkarmıyorlarsa durup düşünün ve tekrar etrafı gözlemleyin. Çok para vererek aldığınız lensinizin de üzerine takılı olduğu yeni kameranızı gördüğünde, iştahı açılacak birileri olabilir çevrenizde…

Sokağa çıkmadan önce farklı ceplerinize farklı büyüklüklerde paranızı yerleştirin. Sizin için 20 dolar büyük bir para olmayabilir, ancak önünde elinizi cebinize attığınız kişi için büyük olabilir. Mümkün olduğu kadar paranızı göstermeden ve küçük paralarla, hatta bozuk paralarla alışverişinizi yapın. Para saklama kemerleri ve doğrudan vücudunuza bağlayabileceğiniz para saklama cüzdanlarını kullanabilirsiniz. Ama asla paranızı, para bozdurmak için gittiğiniz banka şubesi ya da döviz bürosunda, bu cüzdan ya da kemerden çıkarmayın. Önceden hazırlığınızı yapıp, değişim yerine öyle gidin.

Hediyelik eşya ve hatta gıda alışverişinizi bile, yanınızda taşıdığınız ve içerisi görünmeyen bir çantada taşıyın. Bu kadarı da abartı demeyin. Brezilya’da Rio de Janeiro şehrinde marketten yaptığım gıda alışverişi sonrasında kaldığım yere giderken, elimdeki market torbaları sebebi ile meraklı ve rahatsız edici bakışlara maruz kalmıştım. Yerleşim yerlerinden uzakta, doğada kamp yapacaksanız, hava kararmadan durup yemeğinizi yiyin ve aynı yerde kalmayın. Hava tam kararmak üzereyken ve kimse sizi görmezken, yoldan biraz uzaklaşarak kimsenin göremeyeceği bir yerde çadırınızı kurun. Var ise, motosikletinizin üzerindeki fosforları örtün. Çevrenizde birileri varsa ve sağduyunuz sizi uyarıyorsa, çadırınızı kurulu bir şekilde yem olarak bırakın ve matınızı, uyku tulumunuzu alıp çadırınızın dışında yatın. Özellikle meraklı ve aşırı alkollü kişiler, istemeden de olsa sizi rahatsız edebilir. Eğer mümkünse, ibadethanelerin bahçelerinde ya da resmi binalar (okul, hastane, polis, asker binaları vb.) yakınlarında kamp kurmaya çalışın. Benzer şekilde hapishane bahçeleri de güvenli yerler arasındadır. Özellikle sınır geçişlerinde, çok büyük miktarda para bozdurmayın. Kur düşük olacağı için değil, kaç paranız olduğunu belli etmemek için… Sınır geçişinden önce harçlar sigorta vb. için ne kadar nakit paraya ihtiyacınız olacağını önceden öğrenin ve cebinizde o kadar para bulundurun. Rüşvet isteyen olması durumunda, paranızın olmadığını rahatlıkla gösterebilirsiniz.

‘Yalancı cüzdan’ taşımanızı şiddetle öneririm. Bu cüzdan içerisinde, üzerindeki tarihi geçerli ancak daha önceden iptal ettirdiğiniz en az bir banka kartı ve bir kredi kartı bulunsun. Renkli fotokopi ile çoğalttığınız, PVC kaplı bir ehliyet, küçük bir miktar nakit para ve hatta mümkünse bir iki aile fotoğrafı da koyun içine… Ehliyetinizin kopyası sizin için orijinal gibi görünmeyebilir, ama unutmayın; çok büyük bir ihtimalle hayatında ilk defa gördüğü bir belgenin orijinal olup olmadığını anlaması ‘O’nun için mümkün olmayacak. “Benim ülkemde sürücü belgeleri böyle” deyip devam edebilirsiniz. Karşılaştıracağı bir örnek olmadığı için kabul edecektir. Olmaz demeyin, niyeti bozuk ve karşısında duramayacağınız biri gasp etmeye niyetlenebilir. Bu durumda inandırıcı olması için, çok da kolay teslim olmadan çıkarıp rahatlıkla cüzdanınızı verebilirsiniz. Benzer şekilde, sürücü belgenizi isteyen bir trafik polisine de rahatlıkla çıkarıp verebilirsiniz. Rüşvet isteyebilir ya da haksız yere ceza kesmek isteyebilir. Ehliyetinizi verin ve cezayı, şehirdeki polis merkezinde ödeyince ehliyetinizi geri alacağınızı söyleyin, yolunuza devam edin.

Her yerde değil ama bazı yerlerde ve durumlarda, adres soracağınız kişiyi bile seçmekte fayda var. Bunun bir kuralı, kolay bir tarifi yok. Çoğu zaman yapmaya çalıştığım, sadece hislerime güvenerek durumu değerlendirmek oluyor. Size gelerek yardım etmeyi teklif eden bir kişiden yardım almaktansa, yardıma ihtiyacınız olduğunda kendiniz seçtiğiniz bir kişiye sormak daha güvenli olabilir. Yolda yürüyen herhangi birinin riski, o yolun kenarında bir dükkanda çalışan birinden her zaman daha yüksektir. İyi niyetle de sorulmuş olsa konaklama, yemek, katılacağınız size özel bir tur gibi konularda, bütçenizi söylemeyin. İlk önce fiyatını sorun, sonra bütçenize göre kendiniz karar verin. Otel sormak için yaklaştığınız birinin, o gece konaklamak için 70 doları gözden çıkardığınızı bilmesine gerek yok.

Konaklama yerlerinde motosikletinizi yağmurdan, güneşten ziyade kötü niyeti olabilecek gözlerden korumaya çalışın. Kapalı ve güvenlikli bir garaj en iyisi tabii ki, ancak her zaman mümkün olmayabilir. Bir duvarın bir aracın arkasına bile olsa, mutlaka saklamaya, gizlemeye gayret edin. O da olmazsa, üzerini örterek kamufle edin, açık seçik orta yerde bırakmayın.

Telaş içerisinde bir şeyler yapmaya çalışmayın. Bu hem zaman kaybına sebep olacak, hem de seyahatin tadını çıkarmanıza engel olacaktır. Dışarıdan bakan bir göz de, telaşla hareket eden bir gezgini mutlaka ayırt edecektir. Durun ve sakinleşmeye çalışın. Güzelce dinlenin. Biraz araştırma yaparak, uzun dönemli olmasa bile en azından birkaç günlük yolunuzu ve yapmak istediklerinizi planlayın. Nereye ve nasıl gideceğinizi bilerek yola çıkın. Kendinizden emin olun ya da hiç olmazsa emin gibi görünmeye çalışın. Yol çıktığınızda değiştirseniz bile, kafanızda bir plan olmadan hareket etmeyin. Gittiğiniz yerdeki kurallara dikkat edin, öğrenmeye çalışın ve uyun. Kurallara uymayarak, eksik ya da yanlış şeyler yaparak sizden rüşvet istenmesine sebebiyet vermeyin. Rüşvet vermek, rüşvet vermenize sebep olan konudan daha büyük bir suç olabilir, sırf bu nedenden göz altına alınabilir, sıkıntılı zaman geçirebilirsiniz.

Sabırlı olun. Özellikle sınır geçişlerinde,gümrük kontrollerinde acele etmeyin ve aceleniz varmış gibi görünmeyin. Acelesi olan bir gezgin, pek çok kişi için güzel bir fırsattır. Acelesi olan biri; kendisine zaman kaybettirecek şeyleri aşmak için fazla para vermeyi, rüşvet vermeyi ya da gerekli olmayan şeyleri almayı göze alabilir. Aceleniz varsa, okumaya anlamaya çalışmadan elinize tutuşturulan ama hiç bir geçerliliği olmayan bir kağıt parçasına ‘sınır geçiş harcı’ diye para verebilirsiniz. Etrafına ‘para saçan’ bir motosikletli gezgin, bazıları için güzel bir av hedefi olabilir.

Yine gümrük kontrol noktalarında, çantalarınızı açıp kontrol etmek istediklerinde dikkatli olun. Görevli sizi acele ettirmek istese de, acele etmeyin. Çantalarınızı teker teker çıkarın ve açın. Birden fazla kişi tarafından aranıyorsanız, daha dikkatli olun. Bir görevli temizlik çantanızın içerisine bakarken, diğerine uyku tulumunuzu vermeyin. Sizden istenilenleri yavaş yavaş ve sıra ile gösterin.

Pasaport ve evrak kontrolünde, sadece ve sadece sizden istenilen belgeleri çıkarın. Mutlaka teker teker verin. Görevlinin işini kolaylaştırmak düşüncesi ile istemediği hiç bir belgeyi çıkarmayın ve vermeyin. Gülümseyin ve az konuşun. Yine sağduyunuza kulak vererek, bazı durumlarda bildiğiniz lisanı bilmezden anlamazdan gelin. “Anlamıyorum” demek, “Bu iş için sana güvenmiyorum”, “Sana para vermek istemiyorum”, “Sana kameramı vermek istemiyorum” demekten her zaman daha kolaydır. Kişisel güvenliğiniz, motosikletiniz ya da diğer eşyalarınızın emniyeti için, gerekli görüyorsanız bazı özel durumlarda, izin almadan doğru olduğuna inandığınız şeyi yapın. Mesela kalacak yer ararken motosikletinizi, üzerinde tüm eşyalarınız ile birlikte yol kenarında bırakmaktansa, bahçe kapısını açıp ‘çimenlere basmayınız’ yazısını görmezden gelerek içeri almanız daha güvenli olabilir. Bunu ABD’de yapmayın, ama gerekli görüyorsanız Panama’da yapabilirsiniz. Çoğu zaman özür dilemek, izin almaktan daha kolaydır.

Normal şartlarda bir ülkeye girdikten sonra ülke içerisinde, göçmen bürosu memurları haricinde hiç bir yetkili pasaportunuzu soramaz. Başka bir kimlik belgesi isteyebilirler, ancak pasaportu isteyemezler. Malum, yabancı bir ülkedeyken pasaport en önemli belge… Böyle bir durumla karşılaşırsanız ve durumun ciddi olmadığını hissederseniz, pasaportunuzu o ülke içerisindeki konsolosluğa ya da o ülkenin göçmen bürosuna verdiğinizi söyleyin ve yanınızdaki fotokopisini gösterin. Kötü niyetli bir memur pasaportunuzu eline aldıktan sonra sizi kukla gibi oynatabilir.

Can ve mal güvenliğimizi sağlamaya çalışırken tabii ki tedbirli davranmalıyız. Ancak dengeyi sağlamak gerek. Yoksa aşırı tedbirli davranarak, abartarak, paranoyakça davranarak, seyahatimizi bir kabusa çevirmek işten bile değil… Yeni ve güzel insanlarla tanışmak, seyahat süresince unutulmaz arkadaşlıklar kurup bir ömür unutamayacağımız hatıralara sahip olmak için, biraz da akışına bırakmak gerek. Sağduyunuza güvenin ve kendinizi hayatın güvenli, huzurlu kollarına bırakın.

Yolumuz açık olsun!?